Vợ hai được hưởng gì trong tài sản của chồng?

Quan hệ hôn nhân giữa bố và mẹ bạn sẽ không được pháp luật công nhận vì tại thời điểm chung sống bố bạn đã kết hôn, vẫn tồn tại quan hệ hôn nhân với người vợ cả. Do đó, bố mẹ bạn chỉ là quan hệ sống chung như vợ chồng.

Theo quy định tại khoản 1 Thông tư liên tịch số 01/2001/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BTP ngày ngày 3/1/2001 của Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Bộ Tư pháp hướng dẫn thi hành Nghị quyết số 35/2000/QH10 ngày 09/06/2000 của Quốc hội về việc thi hành Luật Hôn nhân và gia đình: “Trong trường hợp quan hệ vợ chồng được xác lập trước ngày 3/1/1987 (ngày Luật Hôn nhân và gia đình năm 1986 có hiệu lực) mà chưa đăng ký kết hôn, nếu một bên hoặc cả hai bên có yêu cầu ly hôn, toà án thụ lý vụ án và áp dụng quy định về ly hôn của Luật Hôn nhân và gia đình năm 2000 để giải quyết vụ án ly hôn theo thủ tục chung”.

Khoản 3 Điều 17 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2000 quy định: “Tài sản được giải quyết theo nguyên tắc tài sản riêng của ai thì vẫn thuộc quyền sở hữu của người đó; tài sản chung được chia theo thoả thuận của các bên; nếu không thoả thuận được thì yêu cầu toà án giải quyết, có tính đến công sức đóng góp của mỗi bên; ưu tiên bảo vệ quyền lợi chính đáng của phụ nữ và con”.

Ngôi nhà bố mẹ bạn mua năm 1955 nhưng đứng tên bố bạn, mẹ bạn chỉ đứng tên giấy tờ nộp thuế đến nay. Như vậy, có thể xảy ra một trong hai trường hợp như sau:

- Trường hợp thứ nhất: Mẹ bạn chứng minh được phần công sức đóng góp vào việc mua ngôi nhà đó thì ngôi nhà được xác định là tài sản chung của bố mẹ bạn trong thời kỳ chung sống.

Như vậy, tài sản để chia thừa kế khi bố bạn mất (năm 1985) chỉ là một nửa giá trị nhà đất. Một nửa nhà đất còn lại thuộc phần sở hữu của mẹ bạn trong khối tài sản chung của hai người thì không chia. Mẹ bạn có toàn quyền định đoạt đối với một nửa nhà, đất này, có thể ủy quyền cho các con đẻ của mình quản lý, sử dụng, bán, tặng cho...

Về chia tài sản thừa kế của bố bạn, do bố bạn không để lại di chúc nên tài sản thừa kế sẽ chia theo pháp luật. Điều 651 Bộ luật dân sự năm 2015 quy định:

“1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;

c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.

3. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.”

Theo đó, hàng thừa kế thứ nhất bao gồm vợ cả, các con của vợ cả, các con của vợ hai - tức bạn và các anh chị em của bạn. Phần tài sản của bố bạn trong khối tài sản chung vợ chồng - là một nửa nhà, đất sẽ chia đều cho những người thừa kế ở hàng thứ nhất nêu trên.

- Trường hợp thứ hai: Mẹ bạn không chứng minh được phần công sức đóng góp vào việc mua nhà đất thì nhà, đất đó là tài sản riêng của bố bạn; tài sản thừa kế bao gồm toàn bộ nhà, đất đứng tên của bố bạn. Những người thừa kế ở hàng thứ nhất bao gồm: vợ cả, các con của vợ cả, các con của vợ hai - tức là bạn và các anh, chị em của bạn, mỗi người sẽ được hưởng một phần thừa kế bằng nhau từ tài sản thừa kế của bố bạn. Trong trường hợp này, mẹ bạn không được quyền thừa kế, mà chỉ được hưởng một phần công sức quản lý, trông coi di sản thừa kế theo quy định tại khoản 3 Điều 658 Bộ luật dân sự 2015.

Như vậy, dù là trường hợp nào, các con của vợ cả cũng có quyền hưởng thừa kế của bố bạn theo quy định của pháp luật.

Luật sư, Thạc sĩ Phạm Thanh Bình
Công ty Luật Bảo Ngọc, Hà Nội